เตือนภัย! พิษแมงกะพรุนกล่องจากออสซี่ลามทะเลไทย

[G-girl]

เมื่อวันที่ 15 ต.ค. นายสมชัย บุศราวิช หัวหน้าสถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำภูเก็ต จ.ภูเก็ต กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.) กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เปิดเผยว่า ขณะนี้ สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำภูเก็ตได้รับอนุมัติงบประมาณจาก ทช. เพื่อให้ดำเนินการทำการศึกษาวิจัยเรื่อง การพบแมงกะพรุนกล่องซึ่งมีพิษรุนแรงต่อมนุษย์ หลังจากช่วงระยะหลายปีหลังที่ผ่านมา มีรายงานว่า มีผู้ได้รับพิษจากแมงกะพรุนประเภทนี้จนถึงขั้นเสียชีวิตระหว่างลงเล่นน้ำทะเลในประเทศไทย จนเป็นเหตุมีนักท่องเที่ยวต่างชาติพยายามจะขอให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกำหนดมาตรการป้องกันอันตรายที่เกิดจากสัตว์ชนิดนี้ขึ้น เพื่อความมั่นใจในการท่องเที่ยว

นายสมชัย กล่าวต่อว่า เมื่อต้นปีที่ที่ผ่านมา ตนได้รับการติดต่อจากนายแอนดรูว์ โจนส์ ซึ่งเป็นนักข่าวชาวออสเตรเลียที่พาครอบครัวเดินทางมาท่องเที่ยวในประเทศไทย และระหว่างพาลูกชายลงเล่นน้ำทะเลที่เกาะหมาก จ.ตราด ปรากฏว่าลูกชายสัมผัสกับแมงกะพรุนชนิดหนึ่งจนบาดเจ็บสาหัส เข้าโรงพยาบาลหลายวัน ทำให้ต้องยุติแผนการท่องเที่ยวไป หลังจากนั้นไม่นานนายแอนดรูว์เดินทางกลับมายังประเทศไทย และพยายามที่จะติดต่อกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของไทย เช่น กระทรวงสาธารณสุข การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย รวมถึงได้เดินทางมาพบตนที่สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำภูเก็ต พร้อมกับนำข้อมูลที่ค้นหามาได้มาแจ้งให้ทราบว่าแมงกะพรุนที่ลูกชายของตนสัมผัสนั้นเป็นแมงกะพรุนชนิดที่เรียกว่าแมงกะพรุนกล่องซึ่งในประเทศออสเตรเลียให้ความสำคัญมาก เพราะมีอันตรายถึงชีวิต

นายสมชัย กล่าวด้วยว่า ลักษณะของแมงกะพรุนชนิดนี้จะมีเข็มพิษอยู่ในเซลล์จำนวนล้านๆเซลล์ และมีพิษรุนแรง ผู้ได้รับพิษ จะเจ็บปวด ทรมานมาก ดังนั้นจึงควรมีการให้ความรู้กับประชาชนเกี่ยวกับการรักษาเบื้องต้น การหลีกเลี่ยง รวมทั้งสร้างเครื่องมือป้องกันอย่างเข้มงวด ขณะที่ในประเทศไทยยังไม่มีการกำหนดมาตรการใดๆ ทั้งนี้ นายแอนดรูว์บอกว่าเข้าใจว่าประเทศไทยอาจจะไม่เคยเจอแมงกะพรุนชนิดนี้มาก่อน แต่จากการสืบค้นข้อมูลด้วยตัวเอง พบว่าก่อนหน้านี้เคยมีนักท่องเที่ยวชาวสวีเดน และอังกฤษเสียชีวิต เพราะถูกแมงกะพรุนชนิดนี้ในประเทศไทยมาแล้ว จึงอยากจะให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้ความสำคัญกับเรื่องนี้

นายสมชัยกล่าวต่อว่า ที่ผ่านมาประเทศไทย ยังไม่เคยมีข้อมูลเรื่องของแมงกะพรุนกล่องมาก่อน ซึ่งอาจจะมาจากยังไม่มีนักวิจัยไทยเคยมีการทำการศึกษาเรื่องนี้ หรืออาจจะเป็นเพราะในท้องทะเลไทยไม่เคยมีแมงกะพรุนชนิดนี้ ซึ่งทีมคณะนักวิจัยของตนจะศึกษาวิจัยอย่างละเอียด สิ่งที่น่ากลัวคือว่ามันเคยอยู่ในประเทศไทยมาก่อน หรือว่าเป็นสัตว์ต่างถิ่นที่ติดมากับเรือเดินทะเล และอาจจะมาขยายพันธุ์ได้ในท้องทะเลของไทย ทั้งนี้ ทีมวิจัยจะออกเก็บตัวอย่างทุกเดือนตั้งแต่เดือนต.ค.นี้ต่อเนื่องไปเป็นเวลา 1 ปี รวมทั้งติดต่อสถาบันวิจัยที่ประเทศออสเตรเลีย และญี่ปุ่น ที่มีความเชี่ยวชาญเรื่องนี้ เพื่อตรวจสอบตัวอย่างที่เก็บได้จากทะเลอันดามันของไทยแล้ว

*** ที่มา   www.khaosod.co.th

[G-girl]

ข้อมูลเพิ่มเติม

Box Jellyfish (แมงกะพรุนกล่อง)

มีรูปร่างเหมือนกระดิ่งหรือถ้วยที่ด้านสูงจะมากกว่าด้านกว้าง ด้านบนจะแบนราบ ตัวเป็นวุ้นใส มีหนวด 4 เส้น ซึ่งมีสีชมพูหรือเหลือง บางตัวอาจจะมีสีน้ำตาล ตัวอาจสูงได้ถึง  20 เซนติเมตร  หนวดที่หดสั้นนั้นอาจยืดได้ยาวถึง 3 เมตร เข็มพิษที่หนวดมีฤทธิ์ร้ายแรงมาก ซึ่งจะกล่าวถึงในลำดับต่อไป

สองสายเคยเห็น Box Jellyfish ที่เกาะสากและเกาะล้าน...เมืองพัทยามาแล้วสองสามครั้ง และเคยเห็นที่หินแปดไมล์อีกหนึ่งครั้ง และได้มีผู้แจ้งการพบเห็นมาแล้วตามที่ต่างๆอีกหลายแห่ง

Sea wasp

รูปร่างคล้ายๆ Box Jellyfish แต่ตัวจะกลมมนและด้านบนของตัวไม่แบนราบ  นอกจากนี้ยังมีขนาดเล็กกว่าคือตัวอาจสูงได้ประมาณ 15 เซนติเมตร ตัวใส หางมีสีชมพู เหลืองอ่อน หรือไม่มีสี

มีหนวดเล็กๆหลายเส้นรวมกันเป็นพวงติดอยู่กับโคนหางที่ใหญ่ 4 โคน หรืออาจจะมีหางโคนละเส้นรวมเป็น 4 เส้นแยกออกจากัน ซึ่งดูเผินๆจะคล้ายกับหนวดของ Box Jellyfish  และหนวดจะหดสั้นเหลือนิดเดียว หรือยื่นยาวออกไปได้ถึง 3  เมตร

Sea wasp มีพิษร้ายแรงเช่นเดียวกับ  Box Jellyfish

ข้อมูลเพิ่มเติมจาก www.saveoursea.net

[G-girl]

ข้อมูลเพิ่มติมจาก http://www.aglimpseofeternity.org/ website ของ Ian McCormick

คนที่เคยถูกเจ้า Box Jellyfish เล่นงาน ขณะลงไปดำน้ำหา Lobster ตอนกลางคืนแถวหมู่เกาะ Mauritius หัวใจเขาหยุดเต้นขณะถูกนำตัวส่งโรงพยาบาล แต่เหมือนมีปาฏิหาริย์ Ian กลับฟื้นขึ้นมาใหม่หลังจากแพทย์ลงความเห็นว่าเขาเสียชีวิตแล้ว Ian ได้เล่าความรู้สึกเมื่อโดนพิษของ Box Jellyfish ว่าขณะที่รถพยาบาลมาถึงสถานที่เกิดเหตุ ร่างกายเขาก็เป็นอัมพาต ขยับเขยื้อนไม่ได้แล้ว เขาหายใจไม่ออก และช่วงเวลาหลังจากนั้นเป็นช่วงที่ Ian เชื่อว่าเขาตายไปแล้วและได้พบกับพระเจ้า เรื่องใน web ของ Ian ส่วนใหญ่เป็นเรื่องเกี่ยวกับศรัทธาความเชื่อทางศาสนา Ian ฟื้นขึ้นมาเป็น Re-born Christian และเริ่มศึกษาคัมภีร์ bible อย่างจริงจังจนกลายเป็นนักเทศน์ในที่สุด

อย่างไรก็ดีใน web นี้ก็มี section เกี่ยวกับเจ้า Box Jellyfish อยู่พอให้อ่านแล้วประสาทเสียได้... สรุปว่า Box Jellyfish ขนาดใหญ่ๆ (เท่าลูกบาสเก็ตบอล) จะมีพิษมากพอที่จะคร่าชีวิตคนได้ถึง 60 คน บางคนเสียชีวิตภายใน 4 นาทีที่โดนพิษเท่านั้น หนวดยาวๆที่เต็มไปด้วยเข็มพิษที่เรียกว่า nematocysts นับล้านๆอันของมันนี้จะมีตั้งแต่ 4 เส้นถึง 60 เส้นทีเดียวและสามารถยาวได้ถึง 3 เมตร! เจ้าวายร้ายนี้ว่ายน้ำได้เร็ว 5 ฟุตต่อวินาที มีรายงานว่าในประเทศ Australia มีผู้เสียชีวิตจากพิษของ Box Jellyfish ไปแล้วถึง 70 คน!!!

Name Juv Date วันอังคารที่ 24 มิถุนายน 2546, 09:21:57 น.

[G-girl]

ข้อมูลเกี่ยวกับ Box Jellyfish และวิธีปฐมพยาบาลค่ะ

Venom หรือพิษของมันมีฤทธิ์ต่อคนเราได้3ประการค่ะ
1.ทำให้เซลล์ผิวหนังบริเวณที่สัมผัสตายได้ (เพราะบาดเจ็บมาก)
2.ทำให้เซลล์เม็ดเลือดแดงแตก จากพิษที่ซึมเข้าสู่กระแสเลือด ผลที่ตามมาคือเกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน
3.lethal friction ได้แก่ ผลต่อหัวใจ ทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ และ/หรือหัวใจหยุดเต็น กับกดระบบประสาททำให้หยุดหายใจได้(เหมือนในcaseที่พี่ Juvเล่าเอาไว้ไงคะ)

Tentacles ที่ขาดแล้ว และที่อยู่กับแมงกระพรุนที่ตายแล้วยังมีพิษต่อคนเราได้อยู่ ดังนั้นไม่ควรสัมผัส

การปฐมพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับพิษ หลังจากนำขึ้นมาจากน้ำ

1.ตรวจดูA,B,C
A(airway)... คือดูว่ามีอะไรอุดกั้นทางเดินหายใจอยู่หรือไม่ เช่น ลูกอม(ที่บางคนชอบอมก่อนลงน้ำ) จัดตำแหน่งศีรษะผู้ป่วยไม่ให้คอพับคออ่อน เพราะในกรณีที่หมดสติลิ้นอาจพับตกลงไปขวางทางเดินหายใจช่วงลำคอได้

B(breathing)... ผู้ป่วยหายใจได้เองเป็นปกติหรือไม่

C(circulation)...คือการไหลเวียนโลหิต หมายความว่าชีพจรเต้นเป็นปกติหรือไม่ ถ้าคลำชีพจรไม่ได้แสดงว่าผู้ป่วยช็อคหรือหัวใจหยุดเต้น

2.ทำ CPR ในกรณีที่ผู้ป่วยหมดสติและหัวใจหยุดเต้น (ถ้าหมดสติเฉยๆ แต่หัวใจเต้นอยู่ก็ไม่ต้องทำ แค่จัด airway ให้เค้าหายใจได้โล่งๆเอาไว้ก่อน)

3. พยายามอย่าเคลื่อนไหวส่วนที่ถูกกับแมงกระพรุนโดยไม่จำเป็น เพราะอาจกระตุ้นให้ nematocysts หรือเข็มพิษที่ฝังอยู่แตกและปล่อยพิษออกมามากขึ้น

4. ใช้ acetic acidเจือจาง 3-10% หรือน้ำส้มสายชูล้างบริเวณที่โดน อย่างน้อย 30 วินาที
5. ห้ามใช้น้ำส้มสายชูในกรณีที่โดน Protuguese man of war เพราะอาจจะทำให้nematocysts แตกมากขึ้น ดังนั้นให้ดูดีๆก่อนว่าโดนตัวอะไร อย่าผลีผลามราดน้ำส้มนะคะ

6. ถ้าไม่มีacetic acid หรือน้ำส้มสายชู ให้ใช้น้ำทะเลล้างมากๆ

7.ห้ามใช้น้ำจืดหรือ alcohol ล้างเพราะ nematocystsจะแตกและปล่อยพิษออกมามากขึ้น

8. ใช้การ์ดพลาสติก (เช่น เครดิตการ์ด)หรือสันมีดขูดเบาๆเพื่อกำจัดtentaclesที่ติดอยู่ออกไป

9. น้ำแข็งหรือ cold packสามารถลดอาการเจ็บปวดบริเวณที่โดนได้ดี

10. อาจใช้วิธีรัดบริเวณเหนือตำแหน่งที่โดนในระหว่างนำส่ง รพ.เพื่อป้องกันพิษกระจายไปตามกระแสเลือดและน้ำเหลือง ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการมาก

11. ให้ยา verapamil ทางเส้นเลือดเพื่อรักษาและป้องกันภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (จำเอาไว้นิดนึงค่ะ เพราะหมอหลายๆคนอาจลืม)

12. การรักษาที่ดีที่สุด .. คือให้ antivenin นอกจากแก้พิษแล้วยังลดอาการเจ็บปวดได้ดีมาก (ภายในไม่กี่นาที) และทำให้แผลหายเร็ว ลดแผลเป็นได้ด้วย

antivinin ผลิตจากซีรั่มของแกะ เป็นสารโปรตีน ดังนั้นบางคนอาจแพ้ได้
antivinin สำหรับ Box Jellyfish ผลิตโดย Commonwealth Serum Laboratories,Parkville,Victoria,Australia ค่ะ

*** ที่มา www.saveoursea.net

[อ๋องน้อย]

ผมเคยเจอเจ้า Box jellyfish ครั้งนึง ที่เกาะมันใน (คิดว่าน่ะ  )

ซึ่งตอนนั้น ผมไม่รู้จักหรอกว่ามันคืออะไร เหตการณ์เกิดขึ้นในตอนดำ Night dive เมื่อประมาณ 4-5 ปีก่อน ขณะที่ทุกคนยังเมามันส์กับบรรยากาศใต้น้ำ แต่ผมเริ่มรู้สึกหนาวแล้ว เลยบอกบัดดี้ว่า "ขึ้นแล้วน่ะ" จากนั้นผมก็แยกตัว ค่อยๆ ลอยขึ้นสู่ผิวน้ำ และระหว่างนั้นเองแสงไฟฉายในมือผมก็ไปกระทบกับสิ่งมีชีวิต สิ่งนึง หน้าตามันเป็นกล่องสี่เหลี่ยมจัตุรัส คล้ายๆ กล่องชอล์ก แต่ใหญ่กว่า ตัวงี้ใสแจ๋ว... มีสาย สะหย่าย (ที่ชี้ชัดว่า "ฉันคือแมงกระพรุน") ออกมาจากจุดทั้งสี่ของกล่อง ยาวทอดลงไปใต้ท้องทะเล ที่มีเหล่าเพื่อนเพลิดเพลินกับอะไรบ้างอย่างที่พื้นกันอยู่โน้น เลยไม่รู้ว่าจะเรียกอย่างไงดี - คืนนั้นเราอยู่ห่างกันไม่เกิน 1.5 เมตร ผมหยุดมองมันอยู่สักครู่ เพ่งดูความงามในตัวมัน ที่ไม่เคยเห็นที่ไหนมาก่อน "สวย" มันสวยจริงๆ สวยจนติดตาผมจนทุกวันนี้ ........ เมื่อขึ้นมาถึงบนเรือคุยเล่าเรื่องราวที่ประสบให้ใครฟัง ก็ไม่มีใครสนใจผม ทุกคนสนใจแต่สัตว์บ้างอย่าง (ผมจำไม่ได้แล้ว) ที่พื้นข้างล่าง ยกเว้นแต่พี่เบิด ที่ทำหน้าตาสงสัยเสียมากกว่า แล้วบอกว่า "น่าจะเป็น Box Jellyfish แต่ปกติจะเจอที่ออสเตรเลียน่ะ แต่ก็เป็นไปได้ที่มันจะหลงเข้ามาเพราะเป็นแนวน่านน้ำเดียวกัน (ไม่ใช่อย่างฝั่งอันดามัน)" ก่อนที่จะปล่อยให้วันวาน เก็นความทรงจำนี้ตลอดไป

ข้อมูลจาก อาจารย์ธรณ์ "จริงแล้ว ประเทศไทยสามารถพบ Box Jellyfish ได้ ในบริเวณอ่าวไทย แต่ไม่บ่อย"

ข้อคิดสำหรับเรื่องนี้
"จงอย่าดำน้ำเพียงลำพัง เพราะเวลาคุณพบอะไรที่มันสุดๆ คุณจะไม่มีพยาน มาชี้ในเรื่องราวที่คุณเห็นมาจริง  "