บิยัคโกะ "ดุ๊กทุ่งแสลงหลวง"

[นายซาไกทัดดอกฝิ่น]

ถ้าถามว่าปัจจุบันประเทศไทยมีผีเสื้อทั้งหมดกี่ชนิด เป็นการยากอยู่เหมือนที่จะตอบแบบชัดเจน ถ้าคร่าวๆ ก็ประมาณ 1,300 ชนิด (ทั่วโลกมีประมาณ 19,000 ชนิด) ที่ผมว่าตอบยากก็เพราะยังไม่มีเอกสารใดๆ ที่รวบรวมชนิดของผีเสื้อเมืองไทยไว้อย่างสมบูรณ์พอที่จะเอามาอ้างอิงได้ ข้อมูลที่ใกล้เคียงก็คือ หนังสือ Butterflies of Thailand (โดย Pisuth Ek-Amnuay) ที่ถือว่าเป็นหนังสือที่รวบรวมชนิดของผีเสื้อไว้ล่าสุด ในปี พ.ศ. 2549 โดยมีจำนวนชนิดของผีเสื้อแต่ละวงศ์ดังนี้

วงศ์ผีเสื้อหางติ่ง (Family Papilionidae) มี 73 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อหนอนกะหล่ำ (Family Pieridae) มี 62 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อหนอนใบรัก (Family Danaidae) (หรือวงศ์ย่อยของวงศ์ผีเสื้อขาหน้าพู่) มี 35 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อสีตาล (Family Satyridae) (หรือวงศ์ย่อยของวงศ์ผีเสื้อขาหน้าพู่) มี 110 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อป่า (Family Amathusiidae) (หรือวงศ์ย่อยของวงศ์ผีเสื้อขาหน้าพู่) มี 33 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อขาหน้าพู่ (Family Nymphalidae) มี 212 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อหัวแหลม (Family Libytheidae) (หรือวงศ์ย่อยของวงศ์ผีเสื้อขาหน้าพู่) มี 4 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อผีเสื้อปีกกึ่งหุบ (Family Riodinidae) (หรือวงศ์ย่อยของวงศ์ผีเสื้อสีน้ำเงิน) มี 25 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อสีน้ำเงิน (Family Lycaenidae) มี 426 ชนิด

วงศ์ผีเสื้อบินเร็ว (Family Hesperiidae) มี 311 ชนิด

       รวมแล้วมี 1,291 ชนิด แต่ปัจจุบันจำนวนนี้ก็ไม่ค่อยชัวร์แล้ว เพราะมีฉบับแก้ไขระบุว่าบางชนิดไม่มีประเทศไทย และบางชนิดซ้ำกัน จำนวนชนิด ของผีเสื้อในเมืองไทยที่แท้จริงก็เลยยังไม่ค่อยนิ่งสักเท่าไหร่ คงต้องรอผู้เขียน (Pisuth Ek-Amnuay) พิมพ์เล่มใหม่ออกมาอีกครั้ง เอาเป็นว่าตอนนี้เหมารวมว่าประมาณ 1,300 ชนิดไปก่อนก็แล้วกัน และก็อาจจะมีการพบชนิดใหม่ๆ เพิ่มมากขึ้นอีก

       หลาย ปีก่อนเหล่าบรรดานักล่าผีเสื้อ (ด้วยกล้อง) ก็ตื่นเต้นดีใจที่ได้เจอผีเสื้อชนิดใหม่ของเมืองไทย ที่อุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง ตอนนั้นเราเรียกผีเสื้อชนิดนี้ว่า "บิยัคโกะ" ซึ่งเป็นการเรียกตามชื่อวิทยาศาสตร์ Bassarona byakko   ต่อมาเมื่อหนังสือ Butterflies of Thailand ตีพิมพ์ออกมา ได้ให้ชื่อภาษาไทยไว้ว่า "ดุ๊กทุ่งแสลงหลวง" ตามแหล่งที่พบผีเสื้อชนิดนี้กันบ่อยๆ

       อันที่จริงรายงานพบผีเสื้อชนิดนี้ในประเทศไทยเป็นครั้งแรกน่าจะเป็นที่ อุทยานฯ น้ำหนาว ที่พบในปีพ.ศ. 2541 ส่วนที่แสลงหลวงพบหลังจากนั้น น่าจะประมาณปี พ.ศ. 2542-2543 มีการถ่ายภาพได้โดยนักถ่ายภาพผีเสื้อของ "กลุ่มรักษ์ผีเสื้อ" หลายคนและหลายครั้งด้วยกัน และแน่นอนที่สุดว่านี่คือ ผีเสื้อประจำอุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง ด้วยเหตุผลที่ว่าเราสามารถเจอผีเสื้อชนิดนี้ที่ทุ่งแสลงหลวงได้บ่อยกว่าที่น้ำหนาว

       อันที่จริงอีกเรื่องหนึ่งก็คือ ผมเห็นว่าชื่อไทยนั้นน่าจะเป็น "มาควิสทุ่งแสลงหลวง" มากกว่าจะเป็น "ดุ๊ก....." เพราะว่าผีเสื้อชนิดนี้อยู่ในสกุลของผีเสื้อมาควิสหลายชนิด คือสกุล Bassarona   เช่น ผีเสื้อมาควิสใหญ่ ผีเสื้อมาควิสแถบตรง ผีเสื้อมาควิสแถบโค้ง เป็นต้น ไม่ใช่ผีเสื้อในสกุล Dophala   ที่มีผีเสื้อดุ๊กหลายชนิดเป็นสมาชิกอยู่

เรื่องโดยเกรียงไกร สุวรรณภักดิ์ ( สิงหาคม ๒๕๕๒ ).
 ขอบคุณข้อมูลจาก www.savebutterfly.com

[นายซาไกทัดดอกฝิ่น]